شش راهکار برای تشویق بچه ها به بازی مستقل

 چرا روانشناسان کودک، روی بازی مستقل کودکان تاکید می کنند؟  چطور می توانیم بچه ها را به بازی مستقل تشویق کنیم تا استقلال بیشتری را تجربه کنند، خلاقیت خود را نشان دهند و کنجکاوی کنند، در کنار بازی و اسباب بازی به درک تازه ای از توانمندی های خود برسند، با عروسک های شان حرف بزنند و ماشین های خود را در جاده های خیالی به حرکت در آورند؟

داستانی که برای هر مادری آشناست

نیکان به تازگی تولد دو سالگی اش را پشت سر گذاشته است. پسری باهوش و کنجکاو که از لحظه چشم باز کردن در حال شیطنت است. مادر نیکان حسابی به تغذیه، رشد و آموزش او توجه دارد. اما احساس می کند پسرش، بیشتر از آنچه لازم است به او وابسته شده است. برای مثال وقتی می خواهد کتابی بخواند کتاب را از دستش می کشد، وقتی در حال آشپزی است، بارها او را صدا می زند. همیشه هم انتظار دارد مادرش در کنار او بازی کند! با وجودی که اسباب بازی های زیادی برای نیکان خریده اند، او تمایل زیادی به بازی با آنها نشان نمی دهد. مگر اینکه در کنار مادرش باشد. این مادر مهربان، احساس می کند به کمی زمان برای استراحت احتیاج دارد تا با خیال آسوده کمی بخوابد، ساعتی به کار مورد علاقه اش بپردازد، فیلمی ببیند  . . . اما به خاطر پسرش نمی تواند. یکی از بزرگ ترین آرزوی این روزهای او این است که چطور می تواند راهی را پیدا کند که نیکان خودش به تنهایی بازی کند و او هم فرصتی را برای رسیدگی به کارهایش پیدا کند! اگر شما هم دغدغه مشابهی دارید و دوست دارید فرزندتان استقلال بیشتری را تجربه کند، حتما در ادامه این مقاله همراه ما باشید.

 بازی مستقل از چه زمانی شروع می شود؟

زمانی که فرزند شما خودش به تنهایی بازی می کند یا اینکه در کنار کودکان دیگر به طور مستقل و جدا از آنها به بازی می پردازد، در حال تجربه بازی مستقل است. اگر دقت کرده باشید بچه ها از همان بدو تولد می توانند خودشان را با سر و صدا و غان و غون، نگاه کردن به یک آیینه تلقی و . . . سرگرم کنند. اما بعضی از بچه ها به دلایل مختلف دوست دارند حتما با مادرشان یا بچه های دیگر مشغول بازی شوند. این گروه هم به کمی تشویق و همراهی والدین خود نیاز دارند، تا طعم شیرین بازی را به تنهایی تجربه کنند. 

بعضی از روانشناسان، بازی بدون ساختار یا بازی های آزاد را مترادف بازی مستقل می دانند. آنها بازی آزاد را اینطور تعریف می کنند: زمانی که کودک به میل خودش مستقل از هر انتظاری و بدون کمک بزرگسالان بازی می کند. ( گینزبورگ 2007، گری 2017، بارمن 2018 ) 

فواید بازی مستقل کودکان

فرقی ندارد کودک تک فرزند باشد یا خواهر و برادر داشته باشد. بالاخره باید او بتواند زمانی هم خودش از پس سرگرم کردن خودش بر بیاد و نباید انتظار داشته باشد که همیشه خواهر، برادر یا پدر و مادرش بیایند و با او بازی کنند.  اگر این خواسته به درستی مدیریت و هدایت نشود به مساله حادی برای والدین تبدیل می شود و صدای همه را در می آورد که:

بچه آخه چرا اینقدر به من می چسبی؟ برو  به بازی خودت برس . بذار منم به کارم برسم!

درست در این لحظات شلوغی و سلب آسایش به نظر می رسد که مستقل بار آوردن بچه ها حتی در بازی کردن چقدر اهمیت دارد. امری که هر چه زودتر اتفاق بیفتد، آسایش بیشتری برای والدین و رشد بهتری برای کودکان به ارمغان می آورد. 

دکترکتی هریش پاسک در این رابطه معتقد است که بازی مستقل کودکان خردسال نه تنها باعث آسایش والدین می شود بلکه به کودکان خردسال کمک می کند تا :

• خلاقیت و مهارت های تفکر انتقادی خود را تقویت کنند. او می گوید: وقتی کودک به طور مستقل یک روش بازی جدید کشف می کند، احساس توانمندی و خودباوری می کند و تخیلش شکوفا می شود.
• مسئولیت پذیری نسبت به خود از دیگر دستاوردهای بازی مستقل کودکان خردسال است. آنها با گذشت زمان متوجه می شوند که در قبال خودشان مسئولیت دارند و باید به بهترین شکل ممکن از عهده آن برآیند.
• مطالعه موسسه فناوری ماساچوست نشان داد وقتی بچه ها با اسباب بازی هایشان تنها بازی می کنند، چیزهای بیشتری کشف می کنند و از پی بردن به رابطه میان اسباب بازی ها و نحوه کارکرد آنها بیشتر خوشحال می شوند.

چرا بچه ها به طور مستقل بازی نمی کنند؟

گاهی دانستن علت یک مشکل به حل آن کمک زیادی می کند. بعضی بچه ها طبیعت بسیار سازگاری دارند. راحت با دیگران کنار می آیند، با بچه های دیگر به طور موازی یا تعاملی بازی می کنند و زمانی هم که لازم است می توانند خودشان را با اسباب بازی هایشان سرگرم کنند. اما در مقابل برخی از کودکان اعتماد به نفس انجام مستقل کارها را ندارند. آنها احساس ترس می کنند و علاقه ای برای بازی با اسباب بازی های خود یا بچه های دیگر نشان نمی دهند. این رفتار کودکان خردسال علل مختلفی دارد اما بزرگ ترین مانعی که باعث شکل گیری این رفتار شده به اضطراب مادران و وابستگی بچه ها باز می گردد.

اضطراب مادر زمینه ساز وابستگی کودک

برخی از کودکان به شدت نیازمند توجه والدین شان هستند. آنها به مادرشان می چسبند و حاضر نیستند در یک اتاق دیگر با اسباب بازی های خود بازی کنند. اتفاقا مادران آنها هم اضطراب زیادی دارند و دائم نگران سلامت بچه ها یا تنها ماندن خودشان هستند. به همین دلیل تلاش کرده اند تا در مجاورت فرزندشان باشند و از او به دقت و با وسواس تمام نگهداری و حمایت کنند. این رفتار باعث می شود بچه های خردسال به مرور به مادران خود وابسته شوند. تا جایی که حتی جذاب ترین اسباب بازی ها نمی تواند آنها را برای بازی مستقل سر ذوق بیاورد. این دسته از بچه ها به حضور فیزیکی نزدیک مادرشان شرطی شده اند! بنابراین نمی توانیم از آنها بخواهیم که ناگهان بروند و برای خودشان بازی کنند! یا برای چند ساعت در مهد تنها بمانند!
برای اینکه این دسته از کودکان را به بازی و فعالیت مستقل تشویق کنیم به همکاری مادر و صبر و حوصله فراوان نیاز داریم تا دلبستگی ایمنی را در آنها تقویت کنیم. گاهی هم به بازی درمانی و حمایت های یک مشاور و روانشناس نیاز است.

یک نکته مهم : مجاورت والدین و کودک همیشه منجر به وابستگی نامطلوب نمی شود. دکتر لیندا آکردولو، نویسنده کتاب ذهن کودک به نکته ظریفی در این زمینه اشاره می کند و می گوید: بازی مستقل لزوماً به این معنا نیست که فرزند شما باید تنها باشد. کودک نوپای شما گاهی به نظارت و حمایت دورادور شما نیاز دارد.
خصوصا کودکان زیر دو سال به خاطر آسیب پذیری بالاتری که دارند با حضور والدین یا مراقبین خود احساس امنیت بیشتری می کنند و بهتر می توانند بازی کنند. چون به این باور رسیده اند، کسی هست که مراقب شان باشد و در صورت نیاز کمک شان کند. بنابراین داشتن حدی از مجاورت با کودکان نوپا ضروری به نظر می رسد. بیشتر بچه ها مشکل خاصی برای بازی مستقل ندارند و به کار بردن برخی راهکارها می تواند به راحتی آنها را به بازی مستقل تشویق کند.

راهکارهای ساده و عملی برای تشویق بازی مستقل کودکان خردسال

در میان بازی سکوت کنید

اگر فرزند شما به بازی کردن در کنار مادرش عادت کرده است باید او را برای بازی مستقل آماده کنید. برای شروع می توانید هنگامی که در کنار او نشسته اید و او مشغول بازی با اسباب بازی هایش شد، صحبت نکنید . خودتان را سرگرم یکی از وسایل بازی کنید و بعد کم کم از او فاصله بگیرید و به آشپزخانه بروید.

با این حال، از همان ابتدا انتظار معجزه نداشته باشید. دکتر آکردولو خاطرنشان می کند توانایی بازی مستقل کودک تا حدی به سن او بستگی دارد. در حالی که یک کودک 12 ماهه ممکن است فقط بتواند پنج تا هشت دقیقه به تنهایی بازی کند، یک کودک 30 ماهه ممکن است تا 10 دقیقه به صورت مستقل بازی کند.

به او سرنخ بدهید 

گاهی بچه ها به شما متکی هستند چون نمی دانند چطور با اسباب بازی هایشان بازی کنند. برای مثال شما لگو ها را به بچه ها بدهید و از او بخواهید برای بت من یا عروسکش یک قصر باشکوه بسازد. زمانی که او مشغول روی هم چیدن لگو ها شد از او سوال کنید این قصر شما پل هم داره؟ محل نگهبانی داره؟ . . . به این ترتیب ذهن کودک را برای روایت داستان آماده می کنید. مهارتی که به او در شکل دادن به بازی هایش کمک می کند.

برای بازی مستقل او فضای مناسبی ایجاد کنید

گاهی بر پا کردن یک چادر بازی لاتکس یا خانه ای که با ملافه ها ساخته اید، یک فضای جدید ایجاد می کند تا فرزندتان بازی مستقل خودش را ترتیب دهد. این محیط تازه می تواند او را به بازی مستقل، چیدن وسایل و روایت یک داستان جدید تشویق کند. در واقع شما با این کار یک حریم شخصی و قابل رویت برای او ایجاد کردید. محیطی که هر چند کوچک است اما متعلق به اوست. هر کسی برای وارد شدن به آن باید اجازه بگیرد و چیدمان داخل این فضا به او بستگی دارد. در این رابطه سعی کنید همیشه برای بچه ها یک غافلگیری داشته باشید. حتی چیزهایی که کودکان می توانند داخل چادر بازی خود ببرند و خودشان را سرگرم کنند. مثل یک سری کفگیر و ملاقه و بشقاب پلاستیکی به او اجازه می دهد مثل والدینش آشپزی کند.

به او بازخورد بدهید 

گاهی اوقات وقتی فرزندتان مشغول بازی است، او را تشویق کنید. مثلا وقتی در حال حرکت دادن ماشین خود روی یک شهر پارچه ای است، بگویید وای چه دست فرمان خوبی داری؟ چقدر ماشین پلیست قشنگه! اما هیچ وقت از او نخواهید به یک شکل مشخص با اسباب بازی هایش بازی کند. او را آزاد بگذارید تا به شکلی که دوست دارد ، بازی کند. برخی از روانشناسان معتقدند همان قدر که باز کردن کاغذ کادوی یک هدیه برای کودکان هیجان انگیز است، کشف نحوه کار و بازی کردن یک اسباب بازی جدید هم برای کودک بسیار غافلگیر کننده و جذاب است. بعد از تشویق کلامی فرزندتان، به هیچ بهانه ای وارد بازی او نشوید.

بعد از تشویق کلامی فرزندتان، به هیچ بهانه ای وارد بازی او نشوید.

اسباب بازی های جذابی برای فرزندتان تهیه کنید

بسیاری از اوقات بچه ها تمایلی به اسباب بازی های شان نشان نمی دهند چون آنها متناسب با علاقه و نیازهای سنی کودک نیستند. به همین دلیل سراغ والدین شان را می گیرند تا ببینند آنها چطور با این اسباب بازی ها بازی می کنند. برای آگاهی از اینکه کدام اسباب بازی ها برای فرزند شما مناسب است می توانید مطالب زیر را مطالعه کنید.

اسباب بازی های مناسب کودک دو ساله

 چک لیست خرید اسباب بازی 

همبازی شدن با بچه های دیگر، به بازی مستقل او کمک می کند

کودکانی که فرصت بازی کردن با بچه های دیگر را دارند، از فرصت های بیشتری برای رشد بهرمند می شوند. آنها چون می دانند که کی و چه زمانی می توانند با بچه های دیگر بازی کنند فشار کمتری به والدین شان می آورند و انتظار بازی های پر هیجان و طولانی را از آنها ندارند. جدای از تاثیر اجتماعی و مثبتی که بازی با همسالان برای بچه ها دارد انرژی های آنها را تخلیه می کند و بسیاری از قوانین مشارکت گروهی و معاشرت را به آنها آموزش می دهد. بنابراین به عنوان یک پیشنهاد طلایی از این راه کار استفاده کنید. معمولا تک فرزند ها بیشتر به والدین شان وابستگی پیدا می کنند. چون در زندگی های کنونی جایی برای بازی در کوچه و همبازی شدن با بچه های همسایه نیست. پس برای اینکه فرزندتان بیاموزد که چگونه با خودش بازی کند، زمینه لازم برای مشاهده کودکان دیگر را فراهم کنید.

کلام آخر

معتقدم که بازی کردن والدین با کودکان برای رشد خود پنداره، اعتماد به نفس و حتی امنیت روانی آنان اهمیت دارد. به طوریکه یکی از مسئولیت های بزرگ والدین این دوران، وقت گذاشتن آنها برای فرزندان شان است. اما در کنار این مطلب مهم و حیاتی بر این باورم که زندگی با تعادل زیباتر است. همانطور که برای بازی و سرگرمی زمان می گذاریم باید برای استقلال و شکل گیری هویت فردی و اجتماعی آنها هم تلاش کنیم. در این میان بازی کردن کودکان فرصتی است تا بتوانیم آنها را به داشتن رفتار مستقل تشویق کنیم.

شاید شما هم روش های جالب و آسان دیگری برای تشویق فرزندتان به بازی مستقل تجربه کرده باشید. خوشحال می شویم اگر پیشنهادات خود را در بخش دیدگاه ها با ما در میان بگذارید.

منبع :https://mag.toyinfo.ir (هرگونه استفاده از مطالب و مقالات این سایت تنها با ذکر منبع مجاز است )